عدم توجه چیست و نشانه ها و روش های تشخیص این اختلال کدام اند
اختلال عدم توجه نوعی از اختلالات مغزی است که ریشه در کودکی داشته، اما تشخیص نشانه های این اختلال تنها به دوران کودکی ختم نمی‌شوند و امکان دارد علائم آن در افراد بزرگسال نیز دیده شود. افراد بزرگسالی که علائم عدم توجه را از خود بروز می‌دهند با مسائل بسیار پیچیده و دشواری رو به رو خواهند شد. اما خوشبختانه این اختلال نیز درمان‌هایی دارد و می‌توان علائم آن را تا حدودی از بین برده و یا کاهش داد. درمان عدم توجه در بزرگسالان همانند کودکان می‌باشد و از روش‌های غیر دارویی و در مواردی از داروهای شیمیایی محرک استفاده می‌شود.
در این مقاله بطور کامل بیان می کنیم که اختلال عدم توجه چیست و نشانه ها و راه های تشخیص آن به چه صورت می باشد. لذا برای کسب این اطلاعات تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
عدم توجه چیست؟
عدم توجه، یکی از انواع اختلالات ایجاد شده در مغز است که افراد را از انجام امور روزانه و روند زندگی عادی خود باز می‌دارد. در نتیجه به موجب آن افراد توجه و دقت خود را از دست داده و ضریب اشتباهاتشان بالا می‌رود و همچنین خیلی سخت می‌توانند انرژی بدن خود را کنترل کنند. تحقیقات نشان داده است که تقریباٌ 3 تا 5 درصد از افراد در دوران کودکی و دوران رشد خود دچار این نوع اختلال می‌شوند که البته با تشخیص به موقع و انجام اقدامات درمانی لازم توسط افراد متخصص می‌توان آن را کنترل نمود.
اگر نسبت به کنترل علائم بروز یافته از اختلال عدم توجه، بیتفاوت بوده و به آنها رسیدگی نشود و یا این عمل به تعویق بیفتد، به دوران بزرگسالی منتقل شده و افراد در ابعاد مختلفی از زندگی نظیر، روابط اجتماعی و عاطفی، رشد و تحصیلات، دچار مشکلات متعدد شده و در نهایت با معضلاتی از جمله: مصرف مواد مخدر، اعمال مجرمانه، زندانی شدن و شکست‌های پی در پی در شغل و یا ازدواج خود مواجه خواهند شد. اگر می‌خواهید درباره‌ی دلایل شکل گیری اختلال عدم توجه ، بیشتر بدانید، با ما همراه باشید.
دلایل شکل‌گیری
با وجود رشد روز افزون دانش پزشکی، همچنان دلیل مشخصی برای ایجاد اختلال عدم توجه تشخیص داده نشده است. در تحقیقات فراوانی بیان شده که این بیماری ارتباط نزدیکی با ژنتیک و محیط و شرایط زندگی افراد دارد و همچنین میزان ابتلا به این اختلال در پسران بیشتر از دختران است. دچار شدن فرزند اول یک خانواده به این اختلال، شانس مبتلا شدن فرزندان دیگر را نیز تا 4 برابر افزایش می‌دهد. هرگز نمی‌توان تأثیر عوامل محیطی را در ایجاد این اختلال نادیده گرفت. به عنوان مثال مادر بارداری که تحت اشعه‌های خطرناک قرار بگیرد، سیگار بکشد یا دود سمی آن را استنشاق کند، الکل مصرف کند و یا از مواد اعتیادآور دیگر استعمال نماید امکان ابتلای فرزند او به بیش فعالی بسیار بیشتر خواهد بود. همچنین، پایین بودن وزن نوزاد در زمان تولد نیز احتمال ابتلا به اختلال عدم توجه را افزایش خواهد داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله “ اختلال نقص توجه ” را مطالعه فرمائید.
عدم تعادل عصبی در مغز عامل اصلی شروع علائم در افراد مبتلا گزارش شده است. در بدن و مغز انسان نوعی انتقال دهنده های عصبی وجود دارد به نام نورون ها که در برخی از افراد درگیر با اختلال عدم توجه، این انتقال دهنده‌ها یا کمتر هستند یا اصلاٌ وجود ندارند. بیماری‌های عفونی از جمله مننژیت و انسفالیت که موجب آسیب رسیدن به بافت مغز می‌شوند می‌توانند روند انتقال پیام را کند یا متوقف کنند.
نشانه‌های اختلال عدم توجه
افراد مبتلا به این اختلال به دو گروه تقسیم می‌شوند:
- گروه اول: افرادی هستند که بیش فعالی دارند، بسیار ناآرام و بی‌قرار هستند اما در توجه به امور مشکل چندانی ندارند.
- گروه دوم: اگر افراد گروه اول، در اقدامات لازم جهت درمان بیش فعالی کوتاهی کنند، در دسته گروه دوم قرار میگیرند، در این گروه بیش فعالی همراه با اختلال عدم توجه و نشانه‌های آن ظهور پیدا می‌کند.
نشانه های عدم توجه از چه سنی نمایان می شوند؟
نشانه‌های اختلال عدم توجه معمولاٌ از سن 12 سالگی آغاز شده و حتی ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.
رایج ترین علائم و نشانه های عدم توجه
افراد دچار این اختلال بطور معمول، دست کم 6 نشانه از نشانه‌هایی که در ادامه نام خواهیم برد را به مدت شش ماه، در دو محل مختلف ( به عنوان مثال در خانه و در محیط دانشگاه یا محل کار ) ، از خود بروز می دهند که نشان دهنده اختلال عدم توجه در آن ها می باشد. این موارد شامل:
- نداشتن توجه کافی به جزئیات امور و اشتباهات مداوم از روی بی دقتی به جزئیات در خانه، محل کار یا تحصیل و غیره
- نداشتن تمرکز کافی هنگام بازی، انجام تمرین و تکالیف و کارها
- عدم توجه به حرف‌های افراد مقابل که با او سخن می‌گویند
- عدم پیروی از دستورالعمل‌ها و انجام وظایفی که بر عهده‌ی او گذاشته می‌شود
- رفتار مقابله‌ای در برابر دستورات دیگران یا سرپیچی کورکورانه از آنها
- بی‌نظم و بی برنامه در انجام امور
- نمی‌توانند امور خاصی را به صورت پی در پی انجام دهند، به عنوان مثال در هر روز مدرسه رفتن یا هر روز سرکار رفتن به شدت مشکل دارند و خیلی زود دست از تلاش می‌کشند
- گم کردن وسایل ضروری که به آنها نیاز دارند
- حواس پرتی در اثر هر عامل خارجی نامرتبط به او. گویی انتظار می‌کشند که صدایی بیاید تا دست از کار کردن بردارند
- فراموش کردن برخی امور روزانه و مهم مانند رفتن به مدرسه و یا فراموش کردن قرار ملاقات
نشانه‌های عدم توجه همراه با بیش فعالی
در نوع دیگر این اختلال که همراه با بیش فعالی می باشد نشانه های عدم توجه ممکن است بصورت زیر باشند:
- بی‌قراری بیش از حد و تکان خوردن‌های غیرطبیعی.
- در مدرسه و محل کار مداوم از سر جای خود بلند شده و محل دوم را نیز خیلی زود ترک می‌کنند.
- دویدن‌های بی مورد و ایجاد سروصدای بسیار در هنگام راه رفتن در پله‌ها.
- بازی‌هایی مثل شطرنج و هر بازی فکری یا عمل دیگری که نیاز به سکوت، سکون و آرامش دارند برای او غیر ممکن است.
- آرام و قرار ندارند و نمی‌توانند بی حرکت بمانند.
- سخن گفتن بیش از حد معمول.
- اگر از آنها سؤالی شود، بدون آنکه اجازه دهند سؤال تمام شود شروع به پاسخگویی می‌کنند.
- در صف ایستادن و صبر کردن برای چیزی به شدت آنها را آزار می‌دهد.
- بین حرف دیگران می‌پرند و یا در اعمالی که دیگران بر عهده دارند دخالت‌های بی‌جا و مخرب می‌کنند.
حال که با نشانه‌های اختلال عدم توجه آشنا شدید وقت آن است که در مورد نحوه تشخیص آن بیشتر بدانید.
روش‌های تشخیص عدم توجه
وجود نشانه هایی که بیان کردیم به تنهایی برای تشخیص این اختلال کافی نیستند و لازم است بعد از مشاهده این علائم و نشانه ها برای تشخیص اختلال عدم توجه به پزشک متخصص مراجعه شود. همچنین توجه داشته باشید، برخی از نشانه‌ها با نشانه‌های بیماری اختلال در توجه (ADD) مشابه هستند و تشخیص قطعی با پزشک متخصص خواهد بود. برای اینکه بدانید add چیست ، می توانید این مقاله را نیز مطالعه کنید.
هنوز آزمایش‌هایی که خاص و فقط برای تشخیص اختلال عدم توجه باشند وجود ندارند. اما پزشکان متخصص در این زمینه می‌توانند با استفاده از معاینه، روش‌های ارزیابی، ارزشیابی و گفت‌وگو به تشخیص دقیق‌تری دست یابند. برخی از این روش‌های تشخیصی، دقیقاٌ همان روش‌های تشخیص (ADD) هستند.
استفاده از ابزار برای تشخیص
تشخیص عدم توجه یا رد ابتلا به آن و یا مبتلا بودن به اختلالات دیگری نظیر اختلال در یادگیری، اختلال در تمرکز، پردازش شنیداری، اوتیسم، اضطراب، نوسانات رفتاری و غیره. بسته به میزان تسلط و اهمیتی که پزشک متخصص برای فرد قائل است ممکن است از یک تا هشت ساعت به طول انجامد یا حتی در چند جلسهی مجزا تکمیل شود. در برخی موارد پزشک متخصص نیاز میداند که از برخی تست های تشخیصی برای تشخیص عدم توجه استفاده کند. از جمله این تست‌های تشخیصی می‌توان به 7 مورد زیر اشاره کرد:
گرفتن نقشه مغزی از فرد
این روش که امروزه برای تشخیص انواع اختلالات مغزی از جمله عدم توجه بسیار رایج می باشد بوسیله دستگاه های پیشرفته و با استفاده از تکنولوژی لورتا نوروفیدبک انجام میگیرد. در این روش فرد مشکوک به اختلال عدم تمرکز کلاهی بر سر دارد و تنها با دیدن یک سری تصویر و فیلم، بدون آنکه کاری کند پاسخ یا فیدبکی که مغز با دیدن تصاویر دریافت می کند را بوسیله دستگاه ثبت می کند و قسمتی از مغز که دچار افت عملکرد می باشد به سادگی نمایان می شود.
استفاده از پرسشنامه
پزشکان متخصص برای تشخیص نشانه‌های عدم توجه که امکان دارد در هنگام مصاحبه مخفی بمانند، از ابزاری به نام پرسشنامه استفاده می‌کنند. نحوه‌ی پاسخگویی به پرسشنامه توسط افراد نشان می‌دهد عملکرد آنها در خانه، مدرسه و یا محل کار چگونه می‌باشد. واحدهای اندازه‌گیری متناسب با سن افراد و موقعیت‌های متفاوتی که در آنها قرار میگیرند، جهت تشخیص هرچه دقیق‌تر تهیه و در اختیار آنها قرار داده می‌شوند. برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید مقاله “ عدم توجه و تمرکز در کودکان ” را نیز مطالعه فرمائید.
استفاده از تست هوش
تست‌های هوش معمولاٌ در اندازه گیری میزان IQ در افراد شناخته شده هستند. از کاربردهای دیگر تست هوش می‌توان به اندازه‌گیری ناتوانی در یادگیری، ارزیابی‌های عصبی، روانی و آموزشی در افراد مبتلا به اختلال عدم توجه نام برد.
واحد اندازه گیری طیف گسترده
این واحدها برای جداسازی مشکلات اجتماعی و مسائل هیجانی و روانی مورد استفاده قرار میگیرند. اگر پزشک متخصص تشخیص بدهد که فرد افزون بر اختلال عدم توجه به اختلالاتی نظیر، وسواس اجباری، اضطراب و هر نوع اختلال دیگری دچار است، از واحدهای اندازه‌گیری طیف گسترده استفاده می‌کند.
تست‌های قابلیت‌های ویژه
مهارت‌هایی مانند، رشد زبان، افزایش دایره‌ی لغات، یادآوری گذشته و خاطرات افراد و مهارت حرکتی از جمله این قابلیت‌های ویژه هستند. انجام این تست‌ها جهت جداسازی عدم توانایی در یادگیری ناشی از مشکلات پردازشی در مغز صورت میگیرد. با استفاده از آنها مشخص می‌شود که انجام چه اعمالی برای بیمار آسان و یا سخت خواهد بود.
انجام تست‌های رایانه‌ای
تست‌های رایانه‌ای به دلیل لذت بخش بودن انجام آنها، طرفداران زیادی دارند. این تست‌ها جهت تشخیص اختلالت تکانشگری (رفتارهای مخاطرهآمیز) و بی توجهی گسترده در افراد مبتلا به اختلال عدم توجه، کاربرد فراوان دارد. ارزیابی‌های عملکردی مستمر یا (CPT)، افراد مبتلا را جهت ادامه‌ی روند تمرکز به چالش‌های پیش‌رو، دعوت می‌نمایند. اهداف شنیداری بر صفحه‌ی نمایشگر رایانه نمایان شده و کاربر به آنها واکنش نشان می‌دهد. رایانه نیز، میزان مهارت فرد مبتلا را در متمرکز ماندن روی اهداف مورد ارزیابی قرار می‌دهد. به گفته‌ی محققین در این حوزه، این ارزیابی‌ها بیشتر برای تعیین نشانه‌های تکانشگری کاربرد دارند و جهت تشخیص نشانه‌های این اختلال عملکرد مطلوبی ندارند. روش‌های ارزیابی (TOVA) و کانرز، رایج‌ترین ارزیابی‌های رایانه‌ای جهت تشخیص اختلال عدم توجه هستند.
تشخیص از راه اسکن مغز
استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون یا به اختصار (PET)، اسکن SPECT و MRI در تحقیقات اختلال عدم توجه و عدم تمرکز رایج است. اما این روش‌های تشخیصی تاکنون از نظر علمی تأیید نشده‌اند به همین دلیل به صورت گسترده از آنها استفاده نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
اختلال عدم توجه ، یک نوع اختلال مغزی است، نه یک بیماری مهلک. پس نگران نباشید، تعداد زیادی از افراد، در دوران‌های مختلف زندگی (کودکی تا بزرگسالی) دچار نشانه‌های اختلال عدم توجه می‌شوند. هربار که تعدادی از این نشانه‌ها به سراغتان آمدند، مثلاٌ فراموش کردید کلید منزل را همراه خود ببرید یا اگر کمی بی‌حوصله شدید، دلیل بر ابتلای شما به اختلال عدم توجه نیستند.
باید مدتی نشانه ها را زیر نظر بگیرید و اگر متوجه شدید تعداد زیادی از آنها بطور پیوسته، در مدت زمان طولانی (6 ماه یا بیشتر) تکرار می‌شوند، حتماٌ به پزشک متخصص مراجعه کنید. نیازی نیست در مورد خودتان بدبین شوید اما نسبت به سلامتی ذهن خود بیتفاوت هم نباشید. خوشبختانه امروزه تشخیص و درمان اختلالاتی از این دست بسیار راحت شده و اگر سریع اقدام کنید از مشکلات شدیدتر در آینده جلوگیری خواهید کرد. امیدواریم که به سوالات شما در خصوص اختلال عدم توجه پاسخ داده باشیم و این مطلب برایتان مفید واقع شده باشد. در صورتی که سوالات بیشتری در خصوص اختلال عدم توجه دارید می توانید از مشاوره رایگان تلفنی متخصصین ما در مراکز علوم اعصاب و روانشناسی سایبر استفاده کنید. لطفا ما را در صفحه اینستاگرم خود نیز دنبال کنید: