درمان تیک و راهکارهای مؤثر برای کنترل علائم آن

درمان تیک نیازمند شناخت دقیق نوع و شدت تیک است. با تشخیص درست، می‌توان روش‌های مناسب برای کاهش دفعات و شدت حرکات یا صداهای غیرارادی را انتخاب کرد. در بسیاری از موارد، تیک‌ها با ترکیبی از تغییر سبک زندگی و حمایت روانی بهبود می‌یابند.

درمان تیک تنها به دارودرمانی محدود نمی‌شود؛ بلکه روش‌های غیر دارویی مانند رفتاردرمانی و تکنیک‌های مدیریت استرس نقش بسیار مؤثری در کنترل علائم دارند. انتخاب روش مناسب بستگی به سن فرد، شدت تیک و تاثیر آن بر زندگی روزمره دارد.

روش‌های مختلف درمان، از جمله دارو و روان‌درمانی، می‌توانند دفعات بروز تیک را کاهش دهند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشند. در مسیر درمان تیک، شناسایی عوامل محرک و ایجاد محیط حمایتی برای فرد، نقش کلیدی در پیشگیری از تشدید علائم دارد.

درمان تیک گاهی اوقات بسیار ساده ­تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. اما با انجام ندادن همین درمان‌های ساده، ممکن است از نظر ارتباط اجتماعی دچار مشکل‌های بزرگی شوید. علاوه ­بر این بعضی اوقات تیک عصبی نشان از وجود بیماری مهم ­تری است. حتی امکان دارد همین تیک‌های ساده، در صورت عدم درمان به اختلالات جدی­تری تبدیل شود. در ادامه 6 روش درمانی کارآمد معرفی خواهد شد.

انواع روش های درمان تیک

همان­ طور که در ابتدا گفته شد گاهی درمان انواع تیک بسیار ساده است اما در صورتی که این مشکل جدی باشد، راه نسبتاً دشواری باید طی شود. عامل مؤثر دیگر زمان درمان این عارضه است که هر چه زود‌تر صورت گیرد، فرد سریع­تر از دردسرهای تیک راحت می‌شود. بهترین زمان درمان آن نیز همان دوران کودکی است. البته در مواردی بزرگسالان نیز دچار تیک می‌شوند که راه درمان در آن ها طولانی­ تر و دشوار­تر خواهد بود.

درمان تیک با نوروفیدبک

نوروفیدبک روش نوینی است که امروزه طرفداران زیادی دارد. از این روش برای درمان خیلی از اختلالات ذهنی استفاده می‌شود. این روش که امروزه به عنوان روش اصلی درمان تیک در کشورهای پیشرفته شناخته می شود، طی سال های اخیر دچار پیشرفت های بسیار شده است و امروزه شاهد آن هستیم که با ساخت دستگاه های جدید نوروفیدبک اختلالات ذهنی دیگر غیر قابل درمان نمی باشند. لورتا پیشرفته ترین دستگاه حال حاضر می باشد که با استفاده از علم نوروفیدبک قادر به درمان  اختلالات ذهنی می باشد و خوشبختانه چند سالی است که این تکنولوژی وارد کشور عزیزمان ایران هم شده است. مزیت این روش نسبت به سایر روش های درمانی این است که تاثیر آن در لایه های عمقی مغز می باشد، بدون عوارض جانبی بوده، دوره درمانی کوتاهی دارد و نیاز به مصرف قرص و دارو ندارد.

لذا درصورتی که با روش­ هایی که در ادامه مقاله توضیح داده ایم تا کنون موفق به درمان تیک عصبی نشده اید، پیشنهاد می دهیم از روش لورتا نوروفیدبک برای درمان استفاده کنید.

استفاده از دارو برای درمان تیک

در صورتی که تیک در یک فرد بیش تر از 12 ماه ادامه داشته باشد، جزء تیک‌های مزمن می‌باشد. برای درمان تیک مزمن و همین­ طور درمان سندروم تورت از  دارو درمانی و روان ­درمانی استفاده می‌شود.

سندروم تورت نوع پیشرفته‌ای از تیک است که انواع مختلف آن مانند تیک حرکتی یا صوتی است. به­ طورمعمول این سندروم در کودکی و از سن 2 تا 9 سالگی بروز می‌کند. توجه کنید که دارو باید توسط پزشک و با توجه به نوع و شدت تیک تجویز شود اما معمولاً دربین دارو‌های این مشکل، آرام­بخش‌ها ثابت هستند.

رفتار درمانی

بعضی از تیک‌های عصبی نیاز به درمان جدی و یا مراجعه به پزشک ندارند. در این موارد درمان تیک صرفاً با انجام تمارین رفتاری امکان­ پذیر است. گاهی با گذر زمان و بهبود شرایط زندگی این عارضه به خودی خود بهبود خواهد یافت.

درمان با گیاهان دارویی

در طب اسلامی نیز گیاهانی برای درمان تیک معرفی شده است که استفاده از آن ها هم کمک شایانی به بهبود و کنترل این عارضه خواهد کرد. برخی از این توصیه‌ها در ادامه آورده شده است.

• روزانه 14 عدد بادام بخورید.
• شب‌ها یک لیوان دمنوش اسطوخودوس، سنبل­الطیب و عسل بنوشید.
• عطر گل محمدی را در هنگام خواب استشمام کنید.
• دمنوش مرزنجوش، اسطوخودوس، بابونه را در طول روز بنوشید.
• برای کاهش اضطراب از عصاره ی گل ساعتی استفاده کنید.
• از فواید بسیار بادرنجبویه در بهبود این عارضه قافل نشوید.

روش‌های درمانی روانشناختی

در حوزه‌ی روانشناختی روش‌های تخصصی رفتاری بسیاری وجود دارد که در این مطلب 3 مورد از آن ها به صورت کلی مطرح می‌شود.

روش HRT: نام این روش درواقع روش معکوس کردن عادت می‌باشد. در این روش به کمک درمانگر و همین ­طور قرار گرفتن جلوی آینه، جزئیات تیک را پیدا کرده، سپس موقعیت‌هایی که تیک رخ می‌دهد را حدس می‌زنید. در آخر با یک حرکت فیزیکی، سعی می‌کنید تا تیک را کنترل کنید.

روش CBIT : درمان مداخله رفتاری جامع یا CBIT ، رفتارهایی برای کنترل و درمان تیک است.

روش ERP:  تکنیک مواجهه و جلوگیری از پاسخ، کمک می‌کند تا فردی که تیک دارد، با حسی که باعث بروز این تیک می‌شود مقابله کند. در این روش فرد به حسی که پیش از وقوع تیک احساس می‌شود عادت می‌کند.

روش تزریق بوتاکس برای بهبود تیک

منظور از این روش، همان تزریق بوتاکسی است که برای زیبایی استفاده می‌شود. همان ­طور که گفته شد، تیک عصبی در کودکان و بزرگسالان بروز می‌کند. اما این مشکل در کودکان معمولاً جدی نیست و در اکثر مواقع بعد از گذشت زمان برطرف خواهد شد. اما در صورتی که مشکل ادامه ­دار شود و یا در بزرگسالی بروز کند، تزریق بوتاکس می تواند یکی از راه‌های پیشنهادی درمان تیک باشد.

با توجه به شدت و نوع تیک، در ماهیچه‌هایی که درگیری دارند بوتاکس تزریق می‌شود. بعد از گذشت دو ساعت، بوتاکس در آن ناحیه جذب می‌شود و به تدریج مشکل تیک را بهبود می‌بخشد.

جراحی برای درمان تیک

گاهی شدت این عارضه به حدی زیاد و اذیت کننده می‌شود که پزشک تشخیص عمل جراحی را می‌دهد. این جراحی معمولاً با نام‌های کاشت عمقی الکترود در مغز و یا تحریک عمقی مغز شناخته می‌شود.

درمان تیک عصبی چشم

تیک عصبی چشم، یکی از متداول­ ترین انواع تیک است. بنابراین لازم دیده شد به­ طور مفصل­ تری درمورد آن بحث شود. این عارضه معمولاً در پلک بالا پیش می‌آید اما گاهی پلک پایین هم دچارش می‌شود. در ادامه نکات ساده‌ای برای درمان تیک چشمی بیان می‌شود:

• در هنگام وقوع برای چند ثانیه پلک‌های خود را به هم بزنید.
• مصرف کافئین را کمتر کنید.
• به موقع و منظم بخوابید.
• از قطره چشم استفاده کنید و اجازه ندهید چشمتان خشک شود.
• در هنگام بروز تیک، کمپرس آب گرم روی چشم بگذارید.
• چشم و اطراف آن را به صورت دورانی ماساژ دهید.
• استرس خود را مدیریت کنید.
• از ورزش‌های چشم استفاده کنید.

چه زمانی برای درمان تیک چشم مراجعه به پزشک نیاز است؟

در کل این عارضه جدی نیست و با روش‌های خانگی درمان می‌شود اما اگر این موضوع با موارد زیر همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.

• ترشحات غیرعادی از چشم
• متورم و قرمز شدن چشم
• پرش پلک به مدت چند هفته
• چروکیده شدن پلک

نکات کلیدی در زمان طی کردن روند درمان تیک

با رعایت کردن برخی نکات ساده می توانید روند درمان تیک را به شکلی چشم گیر تسریع کنید. برخی از این موارد را در ادامه برایتان توضیح می دهیم.

زیادی حساس نباشید

توجه و حساسیت زیاد ممکن است باعث تمرکز بیشتر مغز روی این عارضه شود و در نهایت  دلیلی بر تشدید آن باشد. البته این عدم حساسیت نباید با بی­توجهی به مشکل اشتباه گرفته شود چراکه در این صورت درمان تیک هم جدی گرفته نمی‌شود. منظور این است که بیش از اندازه در مورد آن صحبت نشود و باعث اضطراب و نگرانی بیشتر نباشد.

وظیقه اطرافیان در این مورد بسیار پراهمیت ­تر است. به فردی که تیک عصبی دارد به هیچ وجه تذکر ندهید چراکه این عمل کاملاً غیر ارادی است.

از استرس و نگرانی دوری کنید

شاید این حرف را شعار بدانید اما حقیقت این است که بسیاری از مشکلات ما به دلیل همین اضطراب و نگرانی بیش از اندازه است. اگر مانند خیلی از افراد استرس زیادی دارید باید برای برطرف کردن این مشکل قدم بردارید و  راه درمان آن هم کاملاً به خودتان بستگی دارد.

استراحت کافی را فراموش نکنید

سعی کنید به موقع بخوابید و خودتان را زیاد خسته نکنید. خستگی مفرط یا بی‌­خوابی امکان دارد باعث تحریک تیک شود .

اطلاعات خود و اطرافیانتان را در مورد تیک بالا ببرید

آموزش و توجیه کامل در مورد این مشکل چه برای خود فرد و چه اطرافیانش لازم است. در صورتی که اطرافیان درمورد این عارضه بیشتر بدانند، درک می‌کنند که در هنگام وقوع تیک چه رفتاری باید از خود نشان دهند. به ­طور مثال اگر کودکی دارید که دچار این مشکل است از قبل، معلم و مسئولین مدرسه‌اش را توجیه کنید. حتی اگر شاغل هستید و مشکل تیک عصبی دارید، بهتر است درمورد آن با همکارانتان صحبت کنید.

همچنین اگر خود شخص آگاهی خود را نسبت به تیک و عواملی که باعث تحریک آن می‌شود، بالا ببرد تا حدی قادر خواهد بود آن را کنترل کند.

کلام آخر

سکسکه و یا پریدن پلک هم نوعی تیک به حساب می‌آید بنابراین تمام افراد تیک را تجربه کرده‌اند. مسئله مهم در تداوم و شدت آن است. این عارضه معمولاً خطری ندارد و هیچ آسیبی به مغز نمی‌رساند، اما از آنجا که بیشتر درکودکان بروز می‌کند، می‌تواند به دلایلی چون خجالت و کم شدن اعتماد به نفس مانع از ارتباط برقرار کردن کودک شود و در نتیجه مشکلات دیگری را همراه خود بوجود آورد و تاثیر زیادی بر زندگی فرد مبتلا بگذارد. در اکثر مواقع با گذشت زمان، این عارضه به خودی خود درمان می‌شود، اما با رعایت نکاتی که در بخش رفتار درمانی گفته شد، کنترل آن راحت­ تر خواهد بود.

در درمان تیک، توانایی کنترل علائم، مرحله اول است. در صورت شدت مشکل هم باید به سراغ پزشک و تجویز دارو رفت. در طول درمان، رعایت نکاتی مثل حفظ آرامش، خجالت نکشیدن از صحبت درمورد آن، تمرکز نکردن بیش از اندازه روی تیک و درکنار آن جدی گرفتن روند درمان بسیار مهم است.

امیدواریم که مطالب ذکر شده در این مقاله پاسخگوی سوالات شما در این خصوص بوده باشد، با این حال در صورت داشتن هرگونه سوال می توانید از مشاوره رایگان تلفنی متخصصین مراکز علوم اعصاب و روانشناسی سایبر استفاده کنید. همین طور در صورت تمایل می توانید ما را در صفحه اینستاگرم خود نیز دنبال کنید. نشانی صفحه اینستاگرم مراکز علوم اعصاب و روانشناسی سایبر:

اینستاگرم سایبر( cyberneuro )