آنچه در این مقاله خواهید خواند:
با انواع تیک بیشتر آشنا شوید
قبل از آن که به بیان انواع تیک و ویژگی های هرکدام از آن ها بپردازیم، لازم می دانیم که توضیحی مختصر در خصوص این اختلال بدهیم.
تیک یا به عبارت دیگر اعمال اضافه و غیر ضروری توسط بدن که معمولاٌ به صورت غیر ارادی و کاملاٌ تصادفی بروز پیدا میکنند، از جمله مسائلی هستند که انسان امروز با آن ها دست و پنجه نرم می‌کند و نیاز است تا با شناخت هرچه بهتر انواع تیک نسبت به کنترل و یا درمان آن ها اقدام نماید.
در بیشتر مواقع شاهد آن هستیم که در انواع تیک ، این اختلال منجر به تحریک غیر ارادی ماهیچه‌ها شده و حرکات ناگهانی بخش‌های مختلف بدن و یا ایجاد صداهای خارج از کنترل را در پی دارد.
بروز و شیوع انواع تیک در کودکی و معمولاٌ بعد از 5 سالگی است. البته این امکان وجود دارد که در صورت عدم درمان، تیک در سنین بزرگسالی نیز ایجاد شود.
انواع تیک به عنوان یک بیماری یا اختلال جدی شناخته نمی‌شوند و امکان دارد با گذشت زمان بهبود پیدا کنند اما وجود تیک، خود به تنهایی می‌تواند دلیل ایجاد برخی اختلالات مانند وسواس باشد. در این مقاله قصد داریم که بطور تخصصی انواع تیک و ویژگی های هرکدام را شرح دهیم. برای اطلاع بیشتر از این اختلال شما می توانید مقاله تیک چیست را که در وبلاگ سایت موجود می باشد را مطالعه فرمائید.
چرا دچار انواع تیک می شویم؟
انواع تیک می‌توانند منشاء عصبی داشته باشند و یا به صورت ناگهانی ایجاد شوند یا این که در اثر حالات روحی و هیجانی متفاوت مانند: استرس، اضطراب، انواع خستگی جسمی و ذهنی، اختلالات مغزی و یا بیماری‌های دیگر بروز پیدا کنند. اگر متوجه شوید که به یک یا چند نوع از انواع تیک دچار شده‌اید و بر آن ها توجه نمایید، به مرور زمان شدت و حتی تعداد آن ها افزایش خواهد یافت.
وقتی مدت زمان زیادی درگیر مسائل مختلف شوید و انواع احساسات و هیجانات ناخوشایند را تجربه نمایید، اما نتوانید به شکل مطلوب ذهن خود را آزاد سازید (تخلیه روانی، مشاوره و تجربه‌ی هیجان‌های مثبت)، رفته رفته آن ها در روان شما انباشه شده و به شکل انواع تیک نمود پیدا کرده و به اصطلاح، آزاد می‌شوند. اگر آزادسازی تحت هیچ شرایطی صورت نگیرد به این معنا است که بخش عمده‌ای از احساسات و هیجانات انباشته شده یا سرکوب گردیده‌اند. در ادامه با 3 نوع اصلی تیک و علائم آن ها بهتر آشنا خواهید شد.
انواع تیک عصبی
تیک های عصبی کاملاٌ خارج از کنترل افراد بوده و به طور ناخواسته موجب حرکت عضلات و یا اندام‌های بدن می‌شوند. تیک عصبی را می‌توان به پلک زدن تشبیه کرد. اگر شما مشغول انجام کارهای روزانه باشید، هرگز متوجه نخواهید شد در مدت زمانی مشخص چندبار پلک زده‌اید. چنانچه بر روند پلک زدن خود تمرکز کنید، کنترل آن را به دست خواهید گرفت اما خیلی زود دوباره به اعمال روزانه باز می‌گردید و کنترل آن از دست شما خارج خواهد شد.
عصب‌های بدن، نقش اصلی را در بروز انواع تیک عصبی ایفا میکنند. در برخی منابع از تیک‌های عصبی باعنوان: تشنج، حرکات اضافه و صداهای غیر ارادی که به صورت پیدرپی تکرار می‌شوند، نام برده شده است. تیک‌های عصبی می‌توانند در نقاط مختلف صورت و یا بدن ایجاد شوند و در صورت شدت گرفتن، تأثیر منفی بر زندگی اشخاص می‌گذارند.
تیک عصبی خود دارای انواع گوناگون است. قبل از این که شناخت انسان نسبت به انواع تیک کامل شود، تصور می‌رفت تیک عصبی شامل پلک زدن و یا حرکات نقاط مختلف صورت باشد اما امروزه با پیشرفت دانش بشر طیف گسترده‌تری از انواع تیک عصبی نیز مورد شناسایی قرار گرفته است. از انواع مختلف تیک عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تیک عصبی – حرکتی
این نوع تیک عصبی، بر حرکات نقاط مختلف بدن تأثیر می‌گذارد. انواع تیک عصبی – حرکتی، عضلات بدن را به شکلی غیر ارادی درگیر کرده و معمولاٌ با چشم قابل رؤیت هستند. تیک عصبی-حرکتی معمولاً با نشانه های زیر همراه است:
- پلک زدن و چشمک زدن غیر طبیعی یا بیش از حد و اخم کردن و چین دادن به بینی ( انواع تیک درگیر کننده‌ی چشم)
- حرکات اضافه در انگشتان دست و ایجاد صدا با آن ها
- تکان دادن سریع و بدون دلیل سر
- بالا کشیدن بینی و ایجاد صداهای بی دلیل از آن
- دست زدن به اجسام و افراد دیگر بدون دلیل خاص به صورت غیر ارادی
- کندن ناخن، گاز گرفتن لب یا زبان
- حرکات بیش از حد زبان در دهان
- ایجاد صداهای بی دلیل با تکرار کلماتی که در محیط شنیده می‌شوند (تقلید صدا)
- شکلک درآوردن با صورت
- حرکات سریع و آسیب زننده برای گردن
- تلاش در جهت دست زدن به سقف یا کف اتاق
- خوردن انگشتان پا
- تکان دادن بی دلیل شانه‌ها
- ژست گرفتن
تیک عصبی گذرا
گونه‌ی دیگری از انواع تیک عصبی می‌باشند که قبل از 18 سالگی بروز پیدا میکنند و بیشتر در کودکان دبستانی دیده می‌شوند و تقریباٌ 10 درصد از آن ها را درگیر میکنند. این نوع تیک شامل اعمال فیزیکی و کلامی می‌شود. نوع کلامی آن با ایجاد صداهای غیر ارادی همراه است. نوع فیزیکی آن نیز با حرکات اضافه و غیر ارادی همراه است؛ مانند حرکات غیر طبیعی و با سرعت زیاد در گردن. همانطور که از نام آن ها مشخص است این نوع تیک‌ها گذرا هستند و معمولاٌ بین یک تا 12 ماه طول می‌کشند و احتمال کمی وجود دارد که در تیک‌های گذرا، انواع تیک فیزیکی و کلامی، همزمان باهم بروز پیدا کنند اما تعداد و شدت تیک فیزیکی از فراوانی بیشتری نسبت به نوع کلامی برخوردار است.
تیک طولانی مدت
به انواع تیک فیزیکی و کلامی اطلاق می‌شود که قبل از 18 سال آغاز شده و در موارد خفیف حداقل یک سال و در موارد شدیدتر، تا چند سال به طول می‌انجامند. حضور هر دو تیک فیزیکی و کلامی، همزمان باهم، در تیک‌های طولانی مدت گزارش نشده است. همچنین، میزان شیوع تیک طولانی مدت بسیار کمتر از تیک گذرا است و تقریباٌ 1 درصد از کودکان را درگیر می‌کند.
اگر انواع تیک در سنین پایین بروز پیدا کنند، درمان آن ها بسیار سریع‌تر و راحت‌تر خواهد بود. همچنین اگر علائم تیک، بعد از 18 سالگی بروز پیدا کنند، روند درمان با دشواری‌های بیشتر ی همراه خواهد شد و این احتمال وجود دارد که به زودی درمان نشوند. معمولاٌ تیک‌ها پس از 6 سال خود به خود از بین خواهند رفت اما به هیچ وجه تا آن زمان صبر نکنید و حتماٌ در جهت درمان تیک اقدام نمایید.
رابطه انواع تیک با سندرم تورت (نشانگان توره)
یک نوع اختلال در دسته‌ی نارسایی عصبی – روانی بسیار پیچیده محسوب می‌شود. در این نوع اختلال، مغز انسان آن طوری که باید به وظایف خود عمل کند، عمل نمی‌کند و این عدم کارایی موجب بروز انواع تیک فیزیکی و کلامی می‌شود. برخی به اشتباه تصور میکنند افرادی که ناسزا می‌گویند به سندرم تورت مبتلا هستند اما تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال چنین رفتارهایی از خود نشان نمی‌دهند.
تشخیص این نوع اختلال کار آسانی نیست و همچنان حدود نیمی از کودکان مبتلا به این اختلال شناسایی نشده‌اند. علائم این اختلال معمولاٌ بین 5 تا 7 سالگی بروز پیدا میکنند اما در صورتی می‌توان آنها را اختلال تورت نامید که حداقل یک سال بدون هیچ توقفی ادامه پیدا کنند. سندرم تورت یک اختلال ژنتیکی می‌باشد و در پسران شیوع بیشتری دارد. وقتی کودکی به این اختلال مبتلا می‌شود، والدین فکر میکنند دیگر هیچ راهی برای درمان او وجود ندارد و از این بابت ابراز نگرانی میکنند اما خبر خوب این است که بگوییم، در صورت اقدام جهت درمان می‌توان به درمان این اختلال امیدوار بود.
تیک‌های عصبی – کلامی
این نوع تیک ها با عنوان تیک‌های صوتی و فونیک هم شناخته می‌شوند. صداهایی که فرد مبتلا به تیک از تارهای صوتی خود ایجاد می‌کند را تیک‌های کلامی می‌نامند.
نشانه های انواع تیک کلامی
- سرفه کردن‌های بی علت
- درآوردن صدای حیوانات به صورت غیر ارادی و ناگهانی
- خُرخُر و فِش فِش، هیس هیس کردن‌های مداوم و بیعلت
- تکرار یکسری عبارت‌های قابل تشخیص و یا نامفهوم خود به خود یا شنیده شده در محیط پیرامون
- آه و ناله کردن‌های مداوم و بی علت
- بوکشیدن افراد یا هوای اطراف به شکلی محسوس
- توهین کردن بی علت و ناگهانی به افراد نزدیک (در موارد بسیار شدید)
- اختلال در سخن گفتن، (در ابتدا و یا در حین صحبت با دیگران، ناگهان صدای نابهنجار تولید می‌کند یا به صورت غیر ارادی و موقتی لکنت پیدا می‌کند)
دسته بندی دیگر از انواع تیک
تیک های ساده و سخت یا پیچیده بر حسب بروز علائم می‌باشد و در برخی منابع علمی از آن استفاده شده است. برخی از انواع تیک به سادگی و در قالب یک یا چند حرکت یا کلام نمود ظاهری پیدا میکنند. اما برخی دیگر با پیچیدگی‌های خاص همراه هستند و ممکن است در تلفیق با انواع دیگر تیک بروز پیدا کنند و برای تشخیص آن ها باید مدتی فرد مبتلا تحت نظر قرار گیرد.
تیک‌های ساده
این نوع تیک، قسمت‌های کمی از بدن را درگیر می‌کند. بوییدن بیش از حد افراد و یا اشیاء و زل زدن طولانی مدت و بی دلیل به یک نقطه‌ی خاص از جمله‌ی تیک‌های ساده هستند.
انواع تیک سخت چگونه بروز میکنند؟
این نوع از تیک، چند بخش بدن را به صورت مجزا و یا همزمان به خود درگیر می‌کند. تیک‌های سخت معمولاٌ به صورت پراکنده یا طبق یک الگوی خاص بروز پیدا میکنند. به عنوان مثال اگر شخصی مبتلا به این نوع تیک باشد ابتدا وقتی سر خود را حرکت می‌دهد، به صورت غیر ارادی، دستان خود را نیز به حرکت درمی‌آورد یا اگر در حالت خاصی قرار بگیرد (نشستن جلوی تلویزیون) شروع به انجام حرکات فیزیکی یا کلامی حاصل از تیک می‌کند.
نتیجه‌گیری
در این مطلب به بررسی انواع تیک پرداختیم. بسیار اهمیت دارد که بدانید فرزند شما به کدام‌یک از انواع تیک دچار شده است. زیرا نوع تیک با درمان آن ارتباط مستقیم دارد. برخی تیک‌ها مدتی حدود سه ماه ادامه دارند و سپس ناپدید می‌شوند. این نوع تیک‌ها نباید شما را خیلی نگران کنند. اما در صورتی که تیک، مدت زمان بیشتری به طول انجامید یا شدت و تعداد آن افزایش یافت، حتما بایستی جهت درمان اقدامات لازم را انجام دهید و از کنار آن به سادگی نگذرید. در صورت داشتن هرگونه سوال می توانید از مشاوره تلفنی رایگان متخصصین ما در شعب مختلف مراکز علوم اعصاب و روانشناسی سایبر استفاده کنید. همینطور می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر صفحه اینستاگرم سایبر را نیز به آدرس زیر دنبال کنید:
